Հայերի հակասեմականությունը միֆ է

Ինչո՞ւ է Բաքուն հայատյացություն զարգացնում

Հայաստանի հրեաները ոչ միայն հավաստիացնում էին, որ խնդիրներ չեն զգում, այլեւ անցյալ տարի գիրք են հրատարակել Հայաստանի հրեաների պատմության մասին, որն ընդգրկում է 19-րդ դարի առաջին կեսից մինչեւ այսօր ընկած ժամանակահատվածը: Այս մասին հիշեցնում է պատմաբան Վլադիմիր Ռուժանսկին՝ անդրադառնալով իսրայելական կայքերից մեկում հրապարակված «Պարտվածների սինդրոմը. ինչո՞ւ է Հայաստանում ծաղկել հակասեմականությունը» վերնագրով Վլադիմիր Լիխաչովի հոդվածին: Հեղինակը դիլետանտ չէ կամ անբարեխիղճ լրագրող, այլ հարուստ կենսագրություն ունեցող մարդ՝ Մոսկվայի պետական համալսարանի շրջանավարտ, մի շարք հեղինակավոր գիտահետազոտական հաստատությունների աշխատակից, որոնց թվում է նաեւ իսրայելական «Յադ Վաշեմը»: Դասախոսել է Ասիայի երկրների ինստիտուտում եւ Մոսկվայի հրեական համալսարանում:
«Ընդհանրապես` ավելի լավ է չարձագանքել նման հրապարակումներին: Ինչպես ասում է ժողովրդական իմաստությունը` ամեն փռշտոց չէ, որ արժանի է առողջության մաղթանքի: Առավել եւս, որ հակահայկականությունն աշխարհում, ցավոք, ավելի քիչ չէ, քան հակասեմականությունը: Բայց այստեղ ես չեմ կարող լռել»,-նշել է Վլադիմիր Ռուժանսկին:
Հոդվածը կառուցվել է փետրվարի 12-ին Երեւանի կենտրոնում Հայոց ցեղասպանության եւ Հոլոքոստի զոհերի հիշատակին կառուցված հուշարձանի պղծման փաստի վրա: Նման մակարդակի հեղինակից կարելի էր առաջին հերթին հուշարձանի վերաբերյալ տեղեկատվության ավելի ուշադիր ու բարեխիղճ ուսումնասիրություն ակնկալել: Կամ գոնե պետք է ծանոթանար հարցի վերաբերյալ ողջ տեղեկատվությանը:
Բանն այն է, որ իր հրապարակման արդեն առաջին տողերում հեղինակը Երեւանի կենտրոնում գտնվող հուշարձանն անվանում է «Հոլոքոստի զոհերի հիշատակին նվիրված հուշահամալիր»: Բայդ դա անվանման միայն մի մասն է: Իրականում այն նվիրված է ինչպես Հոլոքոստի, այնպես էլ Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին: Բացի այդ, հուշահամալիրը ոչ միայն տեղի հրեական համայնքի, այլեւ Հայաստանի Հանրապետության եւ երկրի մայրաքաղաքի՝ Երեւանի ձեռքբերումն է:
Եվ, վերջապես, վանդալները, ովքեր պղծել են հուշահամալիրը, վիրավորել են ոչ միայն Հոլոքոստի զոհերի, այլեւ Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակը: Այլ կերպ ասած՝ սադրանքն ուղղված է ոչ միայն հրեաներին, այլեւ հայերին: Այդ տխուր իրադարձության մասին գրողին նման դետալները պետք է որ հայտնի լինեին:
Բայց առանց լիովին խորամուխ լինելու այն հարցի մեջ, թե ում է նվիրված պղծված հուշահամալիրը, հեղինակն անմիջապես անցնում է Հայաստանում հակասեմականության պատճառներին: Ավելի տրամաբանական կլիներ, որ նախ մեջբերեր կոնկրետ փաստեր, որոնք վկայում են ՀՀ-ում հակասեմականության առկայության մասին:
Հայաստանում «հակասեմական տրամադրությունների աճի» հիմնական պատճառը Լիխաչովը տեսնում է այն փաստի մեջ, որ «Իսրայելից Ադրբեջանին բարձր տեխնոլոգիական զենքի մատակարարումը շատ հայեր համարում են պատերազմում իրենց պարտության հիմնական պատճառներից մեկը»: Կապված դրա հետ՝ հետաքրքիր է., թե իսրայելցիներն ինչպե՞ս կարձագանքեն Հայաստանի կողմից զենքի մատակարարմանը, ասենք, Գազայի հատվածին, Հորդանան գետի արեւմտյան ափի տարածքին կամ լիբանանյան «Հեզբոլլահին»: Եվ ինչպիսի՞ն կլինի Իսրայելի արձագանքը, եթե քառասունչորս օրվա ընթացքում «Հայաստանի կողմից Գազայի հատված առաքվող բարձր տեխնոլոգիական զենքից», ներողություն մտքի վերաձեւակերպման համար, սպանվեին իսրայելցի խաղաղ բնակիչներ, այդ թվում՝ կանայք եւ երեխաներ: Արդյոք իսրայելական հասարակությունը կպահպանե՞ր իր հանգստությունը, եթե խոսքը գերի ընկած իսրայելցի զինվորների կտրված գլուխների մասին լիներ, այլ ոչ թե հայ կամավորների:
«Հարցերը, կարծում եմ, հռետորական են: Մեծ հաշվով՝ հայերն Իսրայելը սիրելու պատճառ չունեն: Բայց բանը նույնիսկ դրանում չէ: Անձամբ ես չեմ հասկանում, թե ինչու է հեղինակը հավասարեցնում Իսրայելի նկատմամբ թշնամանքը եւ հակասեմականությունը: Յուրաքանչյուր դիպլոմավոր քաղաքագետ պետք է իմանա, որ Իսրայելում բնակվող հրեաներից բացի, կա նաեւ հրեական սփյուռք, այդ թվում՝ նաեւ Հայաստանում: Բացի այդ, սփյուռքի հրեաները կարծիքների շատ հարուստ սպեկտր ունեն աշխարհում տեղի ունեցող իրադարձությունների վերաբերյալ: Ավելին՝ կարծիքների այս սպեկտրը միշտ չէ, որ համընկնում է Իսրայել պետության պաշտոնական դիրքորոշման հետ: Վերջապես՝ սիրո ու ատելության միջեւ գոյություն ունեն շատ զգացումներ, այս դեպքում՝ եթե չես սիրում Իսրայելը, չի նշանակում, որ ատում ես հրեաներին: Մի խոսքով՝ ինձ համար անհասկանալի է, թե ինչու է հեղինակը նախադասություններից մեկում Հայոց ցեղասպանությունը գրում փոքրատառով եւ վերցնում չակերտների մեջ: Դա քերականության կանոնների չիմացությո՞ւն է, թե՞… Դա թողնենք հեղինակի խղճին: Ուկրաինացի քաղաքագետը գրում է. «Հենց այդ հանգամանքն է պայմանավորել հակասեմական տրամադրությունների աճը երկրում: Իսկ տեղի հրեական համայնքին, ինչպես հաճախ է լինում, Հայաստանում նայում են արտաքին քաղաքականության պրիզմայի միջով»,-նշել է պատմաբան Վլադիմիր Ռուժանսկին:
Հետաքրքիր է իմանալ, թե կոնկրետ ով է հրեական համայնքին նայում արտաքին քաղաքականության պրիզմայի միջով: Նրանք անուններ ունե՞ն: Բայց ավելի մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում փաստերը, որոնց վրա են հիմնված Հայաստանում հակասեմական տրամադրությունների աճի վերաբերյալ հոդվածի հեղինակի եզրակացությունները. որտե՞ղ, ե՞րբ եւ ո՞ւմ կողմից են այդ հարցով ուսումնասիրություններ կատարվել:
Լիխաչովը մատնացույց է անում «վերջին տարիների սոցիոլոգիական հետազոտությունները», մասնավորապես՝ «Pew Research Center»-ի կողմից անցկացված հարցումները: Միեւնույն ժամանակ խոստովանում է, որ «հետազոտության մեթոդաբանությունը քննադատվել է, իսկ Հայաստանի հրեաները վստահեցրել են, որ խնդիրներ չեն զգում»: Բայց որտե՞ղ են 2020-ի հարցումները: Եվ ո՞վ է հիմա նման հետազոտություն անցկացրել:
Ի դեպ, Հայաստանի հրեաները ոչ միայն վստահեցրել են, որ խնդիրներ չեն զգում, այլեւ անցյալ տարի գիրք են հրատարակել Հայաստանում հրեաների պատմության վերաբերյալ, որն ընդգրկում է 19-րդ դարի առաջին կեսից մինչ մեր օրերն ընկած ժամանակահատվածը: Երեք լեզվով հրատարակված «Նոյի երկրի հրեաները» գիրքը գրվել է մեծ թվով պատմական աղբյուրների հիման վրա եւ ամբողջությամբ ոչնչացնում է ադրբեջանական քարոզչության կողմից ստեղծված՝ հայերի հակասեմականության առասպելը: Ռուժանսկին խորհուրդ է տալիս բոլորին, ովքեր պատրաստվում են գրել հրեաների եւ հայերի փոխհարաբերությունների մասին, նախքան սեփական եզրակացություններն անելը կարդալ այդ գիրքը:
Անիմաստ է վերլուծել այս հրապարակման բոլոր հատվածները: Օրինակ՝ ինչ արժե միայն այս հայտարարությունը. «Նախկինում այստեղ հակասեմական տրամադրությունները թաքնված էին: Համայնքի հասցեին հնչող պնդումները հանգեցնում էին հաճախակի կրկնվող «Ինչու Իսրայելը չճանաչեց հայ ժողովրդի ցեղասպանությունը» հարցին: Այդ հարցը տալով՝ արդյոք մարդն ինքնաբերաբար դառնում է հակասեմակա՞ն: «Ես կարող եմ հանգստացնել հեղինակին. այդ հարցը տալիս են ոչ միայն հայերը, այլեւ հրեաները, այդ թվում՝ իսրայելցիները, բավական է հիշել պրոֆեսոր Յաիր Օրոնին, ով հրապարակայնորեն ասել է, որ «իսրայելցիները պետք է առաջինը ճանաչեին Հայոց ցեղասպանությունը», ընդգծել է պատմաբանը:
Հրապարակման վերջում Լիխաչովը խոսում է Հայաստանում քաղաքական իրավիճակի մասին: Իր հիմնավորումը նա եզրափակում է հետեւյալ հատվածով. «Հայ հասարակությունը ճնշված է, ցնցված, հիասթափված, հակված է թշնամիներ որոնելուն եւ պատրաստ է լիովին ենթարկվել Ռուսաստանին: Այս համատեքստը ծայրաստիճան բարենպաստ է «վհուկների որսի» համար: Նման մթնոլորտում Հայաստանի հրեաները կարող են հայտնվել ուժեղ ճնշման տակ»:
«Ես չգիտեի, որ Լիխաչովը կատարելապես տիրապետում է հայոց լեզվին, հասցրել է այցելել Հայաստան եւ ուսումնասիրել տեղի իրողությունները: Հեղինակին կարող եմ հավաստիացնել, որ հայերը բավականաչափ խնդիրներ ունեն եւ աշխատում են դրանք լուծելու ուղղությամբ: Խոսքն առաջին հերթին գերիների վերադարձի մասին է: Որոնում են անհայտ կորած զինվորներին, օգնություն են տրամադրում զոհվածների եւ հաշմանդամների ընտանիքներին, ապահովում բնակարաններով, աշխատանքով եւ այլն: Ձգտում են վերականգնել քանդվածը եւ կառուցել ուժեղ, կենսունակ պետություն: Իսկ դա շատ հեռու է վհուկներից, հարգելի հեղինակ:
Ի դեպ, ոստիկանությունն արդեն բերման է ենթարկել Հոլոքոստի եւ Հայոց ցեղասպանության զոհերի հուշահամալիրի պղծման գործով մեկ կասկածյալի: Հայ իրավապահները, առանց ավելորդ աղմուկի ու հայտարարությունների, լավ են կատարում իրենց գործը»,-ամփոփել է Վլադիմիր Ռուժանսկին:

Պատրաստեց Իշխան ՔԻՇՄԻՐՅԱՆԸ

20-02-2021